Eva de Valk

Het ene moment kijkt je kind vrolijk naar een filmpje van Peppa Pig, het andere moment ziet het een gewelddadige parodie waarin Peppa haar ogen uitsteekt. De afgelopen weken berichtten diverse media over dit soort ongepaste ‘kindervideo’s’ op YouTube. Er bleken duizenden filmpjes te vinden waarin bekende tekenfilmfiguren worden gemarteld en gedood. Ook waren er filmpjes van kinderen die door volwassenen worden vastgebonden, ontvoerd en andere bedreigende situaties ‘spelen’. Tientallen adverteerders, waaronder Adidas, Deutsche Bank en Amazon, trokken zich tijdelijk van het videoplatform terug.

YouTube-directeur Susan Wojcicki kondigde deze week in een uitgebreid blogbericht diverse maatregelen aan. YouTube is een open platform dat voor goede zaken wordt ingezet, maar er zijn ook „slechte actoren die onze openheid misbruiken”, aldus Wojcicki. Ze kondigde maatregelen aan om het beoordelingsproces van video’s te verbeteren, onder andere door inzet van kunstmatige intelligentie. Ook wordt het advertentiebeleid aangepast en komen er meer medewerkers om ongepaste video’s te verwijderen – in 2018 wil YouTube hiervoor tienduizend mensen in dienst hebben.

Ouders van jonge kinderen moeten intussen bedenken of ze die beloftes tot beterschap van YouTube voldoende vinden. De enorme schaal van het platform – iedere minuut komt er 400 uur videomateriaal bij – maakt het praktisch onmogelijk om het videoplatform helemaal ‘schoon’ te houden. Ongepaste video’s worden pas achteraf verwijderd. Er zijn voorbeelden van video’s die al miljoenen keren bekeken zijn voordat ze van het platform werden gehaald.

Meekijken
Moet YouTube dan helemaal in de ban? Dat hoeft niet, zegt Denise Bontje van Kind & Media, een website die kinderdagverblijven en ouders adviseert over mediagebruik. „Er is geen betere bescherming dan samen af en toe een filmpje op YouTube te kijken. Zo zien kinderen hoe je ook bewust met YouTube of andere media kunt omgaan. Zeker bij peuters en kleuters is het samen kijken belangrijk. Heb samen plezier om een filmpje en praat over wat je ziet.”

Kinderen vanaf een jaar of zes, zeven kunnen meer zelfstandig media gaan gebruiken. Bontje: „Je hoeft er niet met je neus bovenop te zitten, maar blijf wel betrokken. Kinderen leren door dingen te ontdekken en moeten fouten kunnen maken. Het is juist een belangrijk onderdeel van de opvoeding dat je kind daarmee leert omgaan. Zodat het weet: hier klopt iets niet of ik vind dit eng, ik stop het filmpje en ik vertel het aan pappa of mamma.”

Alternatieven
Naast het open YouTube zijn er ook gesloten videoplatforms. Zo staan op Netflix alleen video’s van officiële uitgevers en geen rare filmpjes van trollen. Bovendien werkt Netflix in Nederland met de leeftijdsaanduiding van de Kijkwijzer van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM). Je kunt ieder gezinslid een eigen account geven en per account ouderlijk toezicht instellen. Zo kan het jongste kind bijvoorbeeld alleen bij video’s die voor alle leeftijden geschikt zijn, en een ouder kind ook bij video’s die geschikt zijn vanaf zes jaar.

Toch kan een kind ook op Netflix dingen zien waar het eigenlijk nog niet aan toe is, zegt Bontje van Kind & Media. „Kijkwijzer waarschuwt alleen tot welke leeftijd een video schadelijk kan zijn voor een kind. Niet of het past voor een het kind van die leeftijd, en of het past bij jouw kind. Dus kijk ook bij Netflix mee als dat kan en let op hoe je kind reageert.”

Een ander alternatief is Kindertube.nl. Dat is een Nederlands website – ook te downloaden als Android- of iOS-app – met een selectie van YouTube-filmpjes voor baby’s, peuters en kleuters. Je vindt er onder meer filmpjes van K3, Hoelahoep, Sesamstraat, Bobo, Bumba en Bob de Bouwer. ‘Op vele andere videowebsites kunnen kinderen filmpjes aanklikken die minder geschikt zijn, op Kindertube kun je veilig naar kinderfilmpjes kijken’, staat op de site. Maar doordat de filmpjes op Kindertube.nl van YouTube komen en in sommige gevallen automatisch doorspelen, zouden kinderen ook hier op ongepaste video’s kunnen stuiten. Ook is niet duidelijk hoe de selectie van de filmpjes tot stand komt – op vragen van NRC hierover aan Kindertube.nl komt geen antwoord.

Een andere manier om je kind te beschermen, is om zélf een selectie van YouTube-filmpjes te maken die je geschikt vindt voor je kind. Dat kan bij de vorige week gelanceerde website Kiddoviddo.com. Ernest Mistiaen, zelfstandig programmeur en vader van twee jonge kinderen uit Leiden, maakte de site in reactie op de recente berichtgeving over YouTube. „Met mijn zoontje van drie was ik op YouTube al eens op rare filmpjes verzeild geraakt. We keken naar Paw Patrol en kwamen opeens terecht bij een libertarisch propagandafilmpje. Toen ik artikelen las met veel meer nare voorbeelden van YouTube-filmpjes, dacht ik: ik wil de boel onder controle houden.”

Mistiaen kon geen website vinden waar je lijsten van YouTube-filmpjes kon samenstellen, dus bouwde hij die zelf. Het samenstellen van die lijsten op Kiddoviddo.com is nog behoorlijk bewerkelijk: ieder filmpje moet handmatig worden toegevoegd. Binnenkort komen er ook ‘verified collections’, collecties van filmpjes die andere ouders hebben samengesteld en die je in één keer kunt downloaden. Mistiaen: „Het voordeel is dat je maatwerk kunt leveren voor je kind. Als op de crèche opeens iedereen in de ban is van My Little Pony, wil ik dat mijn kind dat ook kan zien – maar dan wel alleen de filmpjes die ik oké vind.”