Tijdschrift / Diversiteit
'Gebrek aan diversiteit in de media bedreigt de democratie'
Journalist Wilfred Takken van NRC Handelsblad deed in februari dit jaar onderzoek naar diversiteit op Nederlandse nieuwsredacties. Daaruit bleek dat de negen grote nieuwsredacties voor 97 procent bestaan uit witte redacteuren.
Voor Stichting Democratie en Media, die diversiteit in de media wil bevorderen, sprak ik Takken over zijn onderzoek en zijn ideeën over diversiteit in de media.
Wat was de aanleiding voor het onderzoek?
“De directe aanleiding was de affaire-Ramesar bij Trouw. Ramesar was een fantast, maar volgens mij kon hij zo ver komen doordat hij over onderwerpen schreef die voor veel journalisten onbekend terrein zijn. De meeste journalisten komen niet in de Haagse Schilderswijk – daar kun je als fantast alles over beweren.
“Hoogleraar journalistiek Mark Deuze schreef naar aanleiding van de affaire-Ramesar een opiniestuk in NRC Handelsblad over de monocultuur bij Nederlandse nieuwsredacties. ‘Redacties in Nederland zijn wit’, schreef hij. Ze zouden mede daardoor niet meer weten wat er speelt binnen het land. Ik dacht: is dat zo? Hoe zit dat bij andere media? Daarover heb ik contact opgenomen met hoofdredacteuren van verschillende Nederlandse media.”
Hoe werd er op het onderzoek gereageerd?
“Cijfers over het aantal niet-witte medewerkers gaven de hoofdredacteuren na enig aandringen wel. Maar ik merkte ook dat ze het een irritant onderwerp vonden. ‘We kijken niet naar kleur, alleen naar kwaliteit’, zeiden ze. Maar hoe kan het dan dat er vrijwel uitsluitend witte journalisten werken? Hebben niet-witte journalisten dan geen kwaliteit?
“Er zijn afgelopen jaar veel debatten over dit onderwerp georganiseerd. De Correspondent ging op zoek naar redacteuren met een niet-westerse achtergrond en Diana Matroos trad naar buiten met pijnlijke anekdotes over hoe het is om zwart te zijn op de witte redactie. In een vervolgartikel dat ik onlangs over dit onderwerp schreef, zeiden verschillende hoofdredacteuren dat het besef dat er iets moet veranderen urgenter is geworden. Er lijkt iets te veranderen.”
Waarom is een gebrek aan diversiteit op redacties een probleem?
“Om te weten wat er speelt in een land, helpt het om redacteuren van verschillende achtergronden te hebben. Anders krijg je witte vlekken op de kaart, zoals bij de Schilderswijk. Dat worden projectieschermen van angsten en vooroordelen, die redacties niet corrigeren. Dan ‘bestaat’ er opeens een shariadriehoek, en gaan beleidsmakers daar beleid voor ontwikkelen.
“De pers verspreidt zo alarmerende onzin en kan de burger niet meer goed informeren over de stand van het land. Ook de functie als waakhond verslechtert. Wie waakt, moet goed overzicht houden en niet blaffen naar iedere emmer die over het erf waait. Een halfblinde pers brengt de democratie in gevaar.”
Wat is de beste manier om ervoor te zorgen dat er meer diversiteit op redacties komt?
“Redacties moeten beter hun best doen om collega’s te vinden met een niet-westerse achtergrond. Hoofdredacteuren zeggen te makkelijk dat ze geen geschikte kandidaten kunnen vinden. De meeste opleidingen journalistiek worden bevolkt door witte studenten; niet-witte studenten kiezen voor studies met meer baanzekerheid, zoals economie en rechten.
“Dat betekent dat je als redactie buiten de gebaande paden moet zoeken. Ga bijvoorbeeld naar economie- en rechtenfaculteiten om te kijken wat daar aan journalistiek talent loopt. Journalistiek is een vrij beroep, een vakopleiding is geen voorwaarde om journalist te worden. En vraag mensen die in andere netwerken verkeren of zij geschikte kandidaten kennen. Hoe eng het ook is: durf mensen aan te nemen die anders zijn dan jij.”