Eva de Valk

“Waar ga je dan wonen?”, vroegen bezorgde studiegenoten van het Hendrix liberal arts college in Arkansas toen Dale Stephens na een half jaar besloot te stoppen met zijn studie. En: “Wat ga je doen?” Maar de meestgestelde vraag was: “Hoe kom je dan aan meisjes en bier?” Stephens (21) moet lachen als hij eraan terugdenkt. “Alsof je buiten de universiteit niet kunt drinken of een seksleven kunt hebben”, grinnikt hij. Om eraan toe te voegen: “Ik hou overigens meer van jongens en champagne.”

Stephens is ervan overtuigd dat je met zelfstudie net zo ver kunt komen als met een reguliere opleiding. Nadat hij als 19-jarige was gestopt met zijn studie, verhuisde hij naar San Francisco. Daar richtte hij UnCollege op, een organisatie voor jongeren die hun eigen onderwijs willen verzorgen. Van Peter Thiel, een grote investeerder uit Silicon Valley, kreeg hij honderdduizend dollar om zijn organisatie verder uit te bouwen. UnCollege biedt voor twaalfduizend dollar een programma voor een éénjarig tussenjaar om jongeren hun eigen leertraject te laten opstellen. De eerste lichting begint deze zomer.

Daarnaast schreef Stephens het boek Hacking Your Education: Ditch the Lectures, Save Tens of Thousands, and Learn More Than Your Peers Ever Will. In het boek, deze maand verschenen bij Penguin, betoogt Stephens dat studenten ‘hackademics’ moeten worden. Dat zijn studenten die niet keurig hun curriculum afdraaien, maar zelf actief hun toekomst vormgeven – binnen of buiten de universiteit. “Het idee dat een diploma de enige weg is naar succes is achterhaald”, aldus Stephens. In een café in San Francisco licht hij zijn plannen toe.

Waarom ben je gestopt met je studie?

“Ik ging studeren omdat ik iets wilde leren. Maar al snel ontdekte ik dat onderwijs niet centraal staat op de universiteit. Studenten zijn aan het feesten, professoren doen onderzoek en het management is druk met het bouwen van nieuwe sportfaciliteiten. Geen van alle partijen heeft er belang bij om je verder te helpen.

"Mijn universiteit bood een weinig stimulerende omgeving. Ik heb geprobeerd daar iets aan te doen door discussieavonden te organiseren en mentorprogramma’s op te zetten. Maar niemand zat er op te wachten. Mijn conclusie was: als drinken het belangrijkste onderdeel is van je studietijd, is het een duur feestje."

Is zelfstudie de oplossing?

“Niet voor iedereen. Voor sommige beroepen is een specifieke opleiding noodzakelijk – als je arts wilt worden, of advocaat, moet je geneeskunde of rechten studeren. Maar in veel gevallen kan zelfstudie meer opleveren dan een universitaire opleiding. De belangrijkste vraag is: wat wil je leren, en is de universiteit de beste route? Studeer je voor een specifiek doel of studeer je om keuzes uit te stellen?

"Je kan buiten de universiteit ontzettend veel leren. Lidmaatschap van een openbare bibliotheek kost bijna niets. Topuniversiteiten als Harvard en Stanford bieden gratis online cursussen. Via sites als Meetup.com kun je mensen ontmoeten met dezelfde interesses. Begin een Franse conversatieklas als je Frans wilt spreken, ga naar een Javagroep als je Java wilt leren programmeren of sluit je aan bij een droneclub als je een drone wilt bouwen. Het ligt allemaal voor het oprapen.

"Als je iets doet uit eigen interesse, ben je sterker gemotiveerd dan wanneer je iets doet uit verplichting. Bovendien sluiten vaardigheden die je opdoet bij zelfstudie beter aan bij de huidige arbeidsmarkt: er zijn steeds minder banen waarbij een baas je vertelt wat je moet doen, steeds meer mensen werken op freelancebasis. En ook als je wel besluit om te gaan studeren, is het verstandig om eigen projecten op te zetten. Alleen dan kun je opvallen tussen de massa van afgestudeerden. De tijden dat de werkgevers voor je in de rij staan omdat je een diploma hebt zijn voorbij.”

Werkt zelfstudie niet beperkend? Een goede opleiding kan onderwerpen aanreiken en perspectieven bieden waar je zelf niet op was gekomen.

“Dat is een van de moeilijkste kanten van zelfstudie: hoe kom je erachter wat je nog niet weet? Het is belangrijk om een open blik te hebben, veel uit te proberen en goede mentoren te vinden die je op je blinde vlekken kunnen wijzen.

"Overigens denk ik dat je net zo goed het tegenovergestelde kunt beweren: dat een studie je beperkt door een bepaald curriculum verplicht te stellen en geen prikkels geeft om daar buiten te zoeken. Zo heb ik althans mijn half jaar studie ervaren: als een homogene groep van studenten die met zo min mogelijk inspanning hun studiepunten wilden halen. En een universiteit die daar genoegen mee neemt.”

Hoe ziet het UnCollege-tussenjaar eruit?

“Het programma bestaat uit vier delen van drie maanden. De deelnemers beginnen met het trainen vaardigheden die nodig zijn voor zelfstudie, zoals het formuleren van doelen, het opstellen van een plan, zelfdiscipline en sociale intelligentie. Vervolgens vertrekken ze naar een land waar ze nog niet eerder geweest zijn en waar ze de taal niet spreken. Ze gaan bijvoorbeeld in Frankrijk op een boerderij werken of Engels onderwijzen in Cambodja. Dan volgt een stage bij een bedrijf naar keuze.

"Het laatste onderdeel is het belangrijkst: de deelnemers werken aan een eigen project, waarvoor buitenstaanders bereid zijn om te betalen. Dat kan een app zijn, een kunstwerk, een evenement of wat dan ook. Je moet laten zien dat je iets tastbaars kunt maken dat waarde heeft voor anderen. Als dat lukt, ben je voorbereid op de echte wereld.”

Is het niet tegenstrijdig om een programma aan te bieden voor zelfstudeerders?

“Natuurlijk kun je alles vanaf het begin zelf doen, maar een beetje structuur kan geen kwaad. Het gaat erom mensen op weg te helpen. Als je op school twaalf jaar lang van dag tot dag hebt gehoord wat je moet doen en dan opeens in het diepe wordt gegooid, kan je ten onder gaan in vrijheid.”

Is er interesse?

“We hebben nu ongeveer 350 aanmeldingen voor tien plekken. Los van het programma merk ik dat het idee van zelfstudie erg aanslaat. Ruim vijftienduizend mensen hebben zich ingeschreven op onze nieuwsbrief en ik heb persaandacht gehad van alle grote media, van The New York Times tot de Today Show. Nu begint het ook internationaal te lopen. Er is net een stuk verschenen in The Guardian en morgen spreek ik Le Monde.

"Wat ik erg leuk vind, is dat ook universiteiten interesse tonen. Ik ben uitgenodigd door Harvard, Stanford en MIT om te discussiëren over wat zij kunnen doen om studenten meer autonomie te geven in. Alleen op Hendrix, mijn eigen college, ben ik niet welkom. Zij staan niet open voor kritiek en willen vasthouden aan een verouderd onderwijssysteem. Zulke universiteiten – die veel kosten en weinig bieden – zullen niet lang blijven bestaan.”

Dale J. Stephens (2013). Hacking Your Education: Ditch the Lectures, Save Tens of Thousands, and Learn More Than Your Peers Ever Will. New York: Penguin.

KADER: DOE HET ZELF-STUDEREN

Een paar tips uit Hacking Your Education:

• Stel concrete, haalbare doelen. Als je Spaans wilt leren, kun je je voornemen deze week eten te bestellen in het Spaans en daarvoor honderd woordjes te leren. Of als je inzicht wil krijgen in de financiële wereld, lees dan een week lang alle financiële krantenkaternen.
• Gebruik to-do-apps als Things of Mailbox om jezelf productief te houden of vind een ‘accountability buddy’, iemand met wie je wekelijks bespreekt wat je die week hebt bereikt en wat je plannen zijn.
• Word lid van de plaatselijke bibliotheek.
• Ga naar openbare lezingen om kennis op te doen en een netwerk op te bouwen.
• Bekijk het cursusaanbod op Coursera.org of Udacity.com en volg gratis online vakken van topuniversiteiten.
• Plaats een oproep op sociale media of gebruik sites als Meetup.com om in contact te komen met mensen met dezelfde interesses.
• Regel stages of vrijwilligerswerk om werkervaring op te doen en te kijken of bepaalde banen of werkvelden je aanspreken.
• Ga eens koffie drinken met iemand die je bewondert en vraag om advies.
• Bouw een eigen website met je portfolio.
• Vraag niet alleen, maar geef ook. Stel kennisen die elkaar kunnen verder helpen aan elkaar voor, leer iemand iets wat jij al kunt.