Eva de Valk

De jongere broer en zus van Facebook-COO Sheryl Sandberg brachten tijdens haar huwelijk een toost uit. Die begon zo: “Hoi! Een aantal van jullie denkt dat wij Sheryls broer en zus zijn, maar eigenlijk zijn wij Sheryls eerste werknemers, werknemer nummer één en werknemer nummer twee. In het begin, als een- en driejarige, waren we zwak en lui. We konden onszelf zomaar onderspugen. Maar Sheryl zag dat we mogelijkheden hadden.”

Iedereen moest lachen, inclusief Sandberg zelf. Gek eigenlijk, zegt ze terugblikkend: “De impliciete boodschap is dat meisjes geen leiding moeten nemen. Als meisjes dat wel doen, dat is opmerkelijk, iets om grappen over te maken tijdens een bruiloft. Meisjes die de leiding nemen worden ‘bazig’ genoemd, en dat wordt altijd negatief bedoeld. Jongens noemen we nooit bazig, van hen verwachten we zulk gedrag.”

Vrouwen moeten van zich laten horen, vindt Sandberg. In haar veelbesproken TED-talk, inmiddels meer dan twee miljoen keer bekeken, betoogt Sandberg dat vrouwen weinig topposities bekleden omdat zij hun kansen niet grijpen. De ideeën uit haar TED-talk werkte ze uit tot het boek Lean In. Vrouwen, werk en de weg naar succes, dat deze week in 16 talen en twintig landen verschijnt.

Op het hoofdkantoor van Facebook in Menlo Park licht Sandberg haar plannen toe. Ze ziet er supervrouwelijk uit in een strakke, zwart-witte jurk, zorgvuldig gekozen sierraden en tien centimeter hoge hakken. Het enige afwijkende is de driekwart-literbeker Starbucks-icetea in haar hand (“Er zitten allemaal ijsblokjes in”, zegt ze verontschuldigend.)

Mannen hebben het nog steeds voor het zeggen in deze wereld, aldus Sandberg. Ze somt op: in de VS bezetten vrouwen 14 procent van de directeursfuncties en 17 procent van raden van bestuur; in Nederland liggen die cijfers respectievelijk op 13 en 19 procent. In de Fortune 500-lijst van Amerika’s belangrijkste CEO’s staan slechst 21 vrouwen: 4,2 procent. “Bedroevend”, zegt Sandberg. “Nog treuriger is dat in zowel de VS als in Europa deze cijfers de afgelopen tien jaar nauwelijks zijn veranderd. We zijn ergens blijven steken.”

Is dat erg?

“Ja. Vrouwen zijn even getalenteerd als mannen. Dat weinig vrouwen topfuncties bekleden, betekent dat er talent verloren gaat. Warren Buffet zei eens dat hij het makkelijk had, omdat hij slechts met de helft van de wereld hoefde te concurreren. Hij heeft gelijk. Als meer vrouwen naar topfuncties streven leidt dat tot meer concurrentie, en dat leidt tot betere prestaties. Meer vrouwen aan de top maakt bedrijven productiever, en dat komt uiteindelijk iedereen ten goede.

“Vrouwen in leidinggevende functies kunnen niet alleen hun eigen positie verbeteren, maar de positie van alle vrouwen binnen het bedrijf. Daarom vind ik het belangrijk dat er meer vrouwen doorstoten naar de top. We weten ook dat echtparen die werk en zorg gelijk verdelen betere huwelijken hebben, minder vaak scheiden, gelukkiger zijn en een beter seksleven hebben. Er is kortom voldoende bewijs dat met meer vrouwen aan de top alles beter wordt.”

Wat houdt vrouwen tegen?

“Onderzoek laat zien dat vrouwen hun prestaties systematisch onderschatten. Zij zijn geneigd om succes toe te schrijven aan omstandigheden. Mannen daarentegen overschatten hun prestaties, en schrijven succes toe aan henzelf.

“Dat verschil in zelfverzekerdheid zie je in allerlei vormen terug. Vrouwen zitten bijvoorbeeld vaker aan de zijkant of achterin een zaal, mannen zitten pontificaal in het midden of vooraan. Vrouwen solliciteren alleen voor een nieuwe functie wanneer zij aan alle vereisten voldoen, terwijl mannen zichzelf al geschikt vinden wanneer zij aan zestig procent van de criteria voldoen.”

Critici zoals Anne Marie Slaughter vinden dat u het probleem te zeer bij vrouwen legt en geen concrete voorstellen doet over wat bedrijven of de overheid kunnen doen.

“Begrijp me niet verkeerd: ik vind institutionele veranderingen hoognodig. Bedrijven moeten flexibelere werkvormen aanbieden, kinderopvang moet beter worden geregeld, de overheid moet wetgeving ontwikkelen om vrouwen meer kansen te bieden. In mijn boek heb ik echter de nadruk gelegd op wat wij zélf kunnen doen. En dat is in de eerste plaats: culturele stereotypen over mannen en vrouwen herkennen en benoemen. Leiderschap wordt in onze cultuur nog altijd gezien als een mannelijke eigenschap. Ten onrechte.”

Wat kunnen vrouwen doen tegen deze stereotypen?

“Als vrouwen zich bewust worden van hun eigen gedrag, kunnen zij zichzelf corrigeren. Zij kunnen meer ambitie tonen, vooraan gaan zitten, hun hand opsteken, solliciteren voor hogere functies en hun stem laten horen. Als meer vrouwen zich zo gedragen, gaan mensen dat vanzelf als normaal beschouwen.

“Jammergenoeg is dat nu nog niet het geval. Eén van de problemen waar vrouwen in leidinggevende functies tegenaan lopen, is dat zij minder aardig gevonden worden dan mannen in een vergelijkbare functie. Vrouwelijke leidinggevenden worden vaker ‘agressief’ genoemd, ‘geen teamspeler’, ‘niet te vertrouwen’ of ‘lastig’. Mannen worden juist sympathieker gevonden naarmate zij meer succes hebben.

“Vrouwen in topfuncties hebben het daarom extra moeilijk. Iedereen wil immers aardig gevonden worden, ik ook. En ook de kansen om verder te groeien binnen een bedrijf worden beperkt wanneer je collega’s je niet sympathiek vinden. Ik geef vrouwen daarom een dubbel advies: grijp je kansen, maar wees strategisch in hoe en op welke momenten je je ambitie toont. Een al te assertieve benadering kan voor vrouwen averechts werken.”

Kunnen mannen iets doen?

“Mannen moeten echte partners worden. Het wordt nog steeds vanzelfsprekend geacht dat vrouwen het leeuwendeel van huishoudelijke taken op zich nemen. Dat moet anders.
“Mannen moeten vrouwen op de werkvloer niet anders behandelen dan mannen, en eventuele problemen daarbij benoemen en oplossen. Een voorbeeld: een kennis van me werkt bij investeringsbank Goldman Sachs. Hij vond het ongemakkelijk om met vrouwelijke collega’s te dineren, vooral wanneer zij jonger waren dan hij. Hij besloot daarom alleen nog maar zakelijke ontbijt- en lunchgesprekken in te plannen, zowel voor mannelijke als vrouwelijke collega’s.

“Ik zeg niet dat ik de perfecte oplossing heb. Ik zeg niet dat alle bedrijven een ‘no-dinner-policy’ moet hanteren, dat moet iedereen zelf weten. Het gaat me erom dat we ons eigen gedrag herkennen, bespreekbaar maken en zoeken naar praktische oplossingen. Alleen dan kunnen we iets veranderen.”

In de raad van bestuur van Facebook bent u de enige vrouw.

(lacht) “Dat was mij ook al opgevallen. Dat moet natuurlijk snel veranderen.”

Kort na dit interview werd bekendgemaakt dat Susan Desmond-Hellmann is aangesteld als bestuurslid van Facebook.

KADER: Internationale beweging

Sandberg wil met Lean In meer dan alleen boeken verkopen: het moet het startschot zijn van een internationale campagne om vrouwen te steunen in hun carrière. Via de Lean In Community op Facebook en de website Leanin.org staan verhalen van invloedrijke zakenvrouwen en videocolleges van Sandberg hoe succesvol een carrière op te bouwen. Ook kunnen werkende vrouwen met elkaar in contact komen om ervaringen en tips uit te wisselen. In eerste instantie probeert Sandberg deze ‘Lean In Circles’ in de VS van de grond te laten komen, in een later stadium wil ze de rest van de wereld veroveren. Sandbergs boek Lean In: Vrouwen, werk en de weg naar succes is vanaf 12 maart verkrijgbaar in 16 talen in 20 verschillende landen, waaronder Nederland.

KADER: Wie is Sheryl Sandberg?

Sheryl Sandberg (43) is als chief operating officer (COO) van Facebook verantwoordelijk voor de sales, marketing, human resources en communicatie van het grootste sociale netwerk ter wereld. Daarmee is zij na Marc Zuckerberg nummer 2 van het bedrijf. Voor Facebook was Sandberg vicepresident van Global Online Sales bij Google en chef-staf bij het Amerikaanse Ministerie van Financiën. Sandberg studeerde economie aan Harvard en behaalde een MBA aan de Harvard Business School. Ze is getrouwd met Dave Goldberg, CEO bij Survey Monkey, en heeft twee kinderen van vijf en zeven jaar.

Lees hier de iPad-versie van dit artikel op Intermediair Weekblad.